O COXO. FIOLLO E VIÑO TINTO

O fiollo (fiúncho) e o viño tinto seica foron bos aliados nos sistemas de curación tradicionais.

Consultade a Wikipedia.

Ó ver esta mata de fiollo, nacida entre pedras e cemento, lembrei algo sobre o que eu investigara hai anos. Consultei o que aínda conservaba e hoxe quero deixarvos aquí o que me explicaron sobre as distintas formas de curación do COXO:

O coxo (pezoña, colleitizo) é unha erupción granular cutánea ocasionada polo contacto co veleno de certos animais e insectos: araña, cobra, lagarto, sapo, píntega (salamántiga)...

Hai quen coñece distintas formas de curación do coxo; Cando preguntei na aldea, dixéronme que, se é un coxo de araña, pode curarse cunha vasoira que se debe pasar polo lume e logo pola zona afectada dicindo:

            Coxo, recoxo

            vaite deiquí

            que a vasoira do lume

            anda atrás de ti

Se é de cobra, dixéronme que se cortará (tallará, coutará) pasando fiollo mollado en viño tinto pola zona afectada, e dicindo:

            Polo puente de Zarandón

            unos pasan y otros non

            decían unos a los otros

            ¿Que mal hai del culebrón?

            viño tinto con fiollo

para que non creza nin enviveza

nin xunte o rabo coa cabeza

Consideran válido para todas as erupcións o que se corta utilizando dous ou tres dentes de allo, e lardo de porco, esmagado todo xunto, e tamén nove trapos de liño. Debe untarse tres, cinco, sete ou nove días, dependendo da gravidade, ou incluso máis, sempre números impares; cada día farase nove veces, utilizando cada vez un trapo de liño con lardo e allo; pode substituírse por aceite rustrido co allo.

As palabras que deben dicirse ó facer a untura, son:

            Se es de araña, vaite á palla,

            se es de lagartiña, vaite á buratiña,

            se es de lagarto, vaite ó burato,

            se es de sapo, vaite ó covato,

            se es de pinta, vaite á cortiña,

            se es de cobra, vaite á toxa,

            e todos os bichos do monte se tollan eiquí

Nunha aldea próxima, unha persoa que cortou o coxo moitas veces, explicoume que para cortalo hai que utilizar nove trapos de liño, nove lascas de allo, e aceite rustrido (gasas esterilizadas tamén serven).

Úntase, cos trapos mollados no aceite, a zona próxima á afectada, non debe facerse sobre o coxo porque se "recolle", e ,á vez, hai que dicir:

            Coxo, recoxo

            vaite deiquí

            que a vasoira de varrer

            anda após de ti,

            pola gracia de Dios

            y de la Virgen María

            canto lle pedía,

            todo me concedía,

            os santos e as santas deste día

            cun padrenuestro

            e un Ave María.

Explicoume, tamén, que se corta durante nove días e, se fose moi vello, dezaoito. Segundo ela, débese rezar con devoción o “Padrenuestro” e a Ave María.

Esta fórmula serve para calquera tipo de coxo. Cando se remata de tallar, hai que queimar os trapos e o aceite.

Fixádevos na mestura de frases en galego e en castelán e nos dialectalismos. 
 

Déixovos, tamén, esta informacion tomada da BVG. Cuestións arredor da historia cultural do viño, de Xavier Castro.

"Era o viño tinto o que se empregaba como remedio para os catarros (ás veces quente e con sucre) e como reconstituinte. En xeral se Ile atribuían maiores virtudes sanadoras e terapéuticas que ó viño branco e dende logo a súa presencia na farmacopea da menciña popular á moi ampla. Por citar algúns exemplos do emprego do viño tinto como axente terapéutico, sinalemos que en Beariz (Ourense) se curaba o mal de aire mollando en viño tinto un hisopo vexetal feito de fiúncho. X. R. Mariño Ferro recolle en La medicina popular interpretada que en Forcarei disciplinaban a parte enferma azoutándoa de xeito livián con tres ramiños de fiúncho, mentres recitaban":

"Te bendizo, te disciplino con tres ramiños de fiollo e viño tinto do Ribeiro  Pola gracia de Deus..."