O ENGANIDO OU TANGARAÑO

Ó ler a entrada que Marisa fixo sobre a pedra do tangaraño, chea de sentimentos e lembranzas, tamén eu recordei algo que escribira hai anos para non esquecer o que me contaban na aldea. Aquí volo deixo:

O ENGANIDO OU TANGARAÑO

Cando a xente fala do enganido ou tangaraño (tarangaño, din moitas veces), e se lle pregunta en que consistía, todos afirman que era o que padecían os nenos que non saían do que eran: débiles, diminuídos, sen forza; probablemente fose un caso de raquitismo: enfermidade infantil provocada por unha defectuosa mineralización dos ósos e falta de vitamina D.

Contáronme que levaban o neno enfermo a unha carballeira na que houbese un carballo con gallas; alí, dúas irmás, entre as que non nacese un home, e despois de comer unha libra de pan, dispúñanse a cortar o enganido.

Unha veciña explicoume a forma de facelo e díxome que ela o fixera.

Cada irmá estaba dun lado do carballo, pasaban e repasaban a criatura, dunha á outra, por entre as gallas e dicían:

            -Miña irmá, mira o que che dou.

            -O enganido e engarillado.

            -Tu lo recibes sano y vivo

            pola gracia de Dios

            y de la Virgen María.

            un Padrenuestro y un Ave María

            ofrecido al santo de este día.

( Fixádevos no uso da lingua)

Ó neno ou nena que se quería curar quitábaselle a roupa que levaba e poñíaselle outra; algúns falan de que se queimaba a que lle quitaban; a miña veciña explicoume que quedaba alí ata que pudría.

Taboada Chivite chámalle a este rito, rito de paso porque o enfermo é pasado a través dunha árbore fendida, das gallas dun carballo ou por unha pedra furada, como o Penedo Vigón que está á beira da ermida de San Benito de Coba de Lobo. Explícanos, no seu libro Ritos y creencias gallegas que a nai lle pasaba a criatura á madriña, dicindo:

            Señor San Bentio,

            meu fillo che traio;

            doente cho deixo,

            devólvemo sano.

Dá no mesmo libro outras versións. Fala tamén do cambio das roupas vellas, polas novas, e tamén di que, ó final, facían un nó en calquera xesta. Volvían ó pouco tempo e se a xesta secara, o neno morría, pero se estaba vizosa, curaba.