XOSÉ NEIRA VILAS. ROMARÍA DE HISTORIAS ( II )

As historias deste libro que me recordaron contos de Xente no rodicio, como vos dicía na entrada anterior, son TIÑA ONCE ANOS  e O NENO TIÑA :
 

TIÑA ONCE ANOS, e íase decatando de moitas cousas. Unha delas era a pobreza que había na casa. Outros estaban peor, pero algúns tamén o pasaban algo mellor. Cada mañá saía con aquel cuartillo de leite da única vaca que tiñan. Unha vaca esfameada. Camiñaba arredor de tres quilómetros para entregarllo a aquel señor forasteiro que vivía coa muller nun cuarto arrendado. Aquel pouco leite facía falta na casa. O rapaz, unha mañá, sentou a descansar na beira do camiño. Dun saque bebeu o leite e esfachicou a botella contra unha peneda. Logo, deitouse a durmir. (Páx. 90 )

O NENO TIÑA un tirapedras e ningún outro xoguete. Na beira da súa casa había outra de xente rica que viñera da vila. Nela vivían varios rapaces que tiñan xoguetes a eito. Ó neno pobre íanselle os ollos... Un día aquela familia rica marchou de viaxe. Os xoguetes estaban por alí tirados. O neno foise achegando pouco a pouco e nunha desas fóiselle a man e colleu un pínfano. Tremía. Levouno e agochouno na casa. Tocaba nel algunha vez, na horta, na beira do río... Nunha ocasión a súa nai viullo. E obrigouno a devolverllo ós nenos señoritos, que tal vez nin conta se deran de que lles faltaba. O neno foi e pediu perdón. Despois chorou moito. El non sabería como chamalo, pero todo aquilo pareceulle inxusto. ( Páx.140 )

TIÑA ONCE ANOS fíxome pensar en Vidro e sol e nun anaquiño de Esperando o leiteiro, que xa relacionei noutra entrada. Vede se son versións distintas pero semellantes. Ata podedes utilizar as actividades, se vos serven.

O NENO TIÑA creo que desenvolve unha temática tratada en O delito de Tomás, de Xente no rodicio. Xulgade vós.

    OS NENOS pobres non teñen xoguetes. nin comen compango, nin poden escorrentar o frío no inverno. Ben o sabía Tomás. Os nenos pobres non se queixan. Saben dende cativos que os laios nada resolven. Afanse a aturar; vóltanse duros dende o mesmo berce.

 

    Tomás era un neno pobre pedíalle á  súa nai, cada vez que ela iba á feira, que lle mercase algo para enredar. Un trompo, unha pelota de goma, un pínfano. Calquera cousa. O que menos custase. Ensináranlle a rezar e rezaba pola noite, coas mauciñas ergueitas, pedindo un xoguete. Un día cansouse e non rezóu máis. Déuselle por cavilar que os santos non están da banda dos pobres. Súa nai non podía mercarlle nada. Cando levaba algo para vender (unha pita, ovos, un bolo de manteiga), apenas xuntaba pra a contribución e pra atender á rapaza amalada.

    Pode dicirse que os rapaces pobres non tiveron nenez. Algúns son abelenciosos e fan carros de pau, paxareiras, asubiotes. Outros nin eso. Pero todos na aldea sinten degaro dun chirimbolo mercado. Algo que verdadeiramente mereza chamarse xoguete.

    -¿ E por qué os nenos de Torres teñen xoguetes a treu? -díxolle Tomás á súa nai. 

    -Porque eles son ricos -respondeulle ela. 

    -¿E logo, por qué son ricos?  

    Non era doado expricalo. Hai cousas que se non abonda con dicilas, tampouco se pode chegar máis lonxe. E menos falando cun neno.

    Razón lle asistía ó pequecho. Ós fillos de Torres chovíanlle xoguetes. Canciños peludos, bonecos, avións, carabinas... de todo. E cantos máis tiñan, máis esnaquizaban. Tomás arredaba coa mao o pelo que lle acochaba a testa, e quedábase panpo, mirando todo aquelo dende a cancela, coa cabeciña torta, choscando un ollo con saudade. Ás veces, en cada fazula relocíalle unha bágoa, que atallaba coa lingoa. E namáis.

    Aquelo aconteceu unha tardiña, polo vrao. Foi soio un instante. Calquera está certo de que algún día tiña que pasar. Os nenos de Torres saíran. Non había ninguén na casa. Hastra o can, aquel cadelo branco de xente que pode, levaran consigo. Tomás axexaba, coma sempre, por entre os barrotes da cancela. E os ollos batéronlle naquela regalía. Metéu unha mao e viroú o tarabelo.Tremábanlle as pernas coma xostras. Puido coller moitas cousas, pois de todo había, pero abondáballe co pínfano. Rispóuse con el, e na casa gardóuno detrás dunha rateira vella, no faiado.

    Cando iba pra o monte percuraba andar soio pra poder estrebillar naquel canavelo feituco sin que o visen. E tamén se lle daba por fuxir pra entre o millo. Estaba ledo. Malia que non llo podía decir a ninguén. E os rapaces de Torres nin se decataron de que aquel xoguete non estaba. Houbérano dito. Tiñan tantos...

    Pero todo ten romate. A nai de Tomás atopóu o pínfano no faiado. Chamóu ó rapaz e pidéulle contas. El dixo a verdade. E deseguida veu o castigo. O peor de todos. O máis dooroso e abaixante: foi obrigado a levarlle ós nenos de Torres aquel cativo xoguete musical. E a pedirlles perdón polo delito.

Encrucilladas. Xente no rodicio. Galaxia 1980.

As que fomos nenas do rural e de clase baixa, na década dos 50, entendemos moi ben a Tomás. Eu non tiven "chirimbolos mercados" pero tampouco tiña a quen roubarllos. Faltábannos xoguetes a todos os nenos da aldea pero nós amañabamos para divertirnos.

Agardo que alguén poida traballar con estes textos. Aquí quedan para quen queira utilizalos.