ROSALÍA N'AS VOCES BAIXAS DE MANUEL RIVAS

Hai tempo que nos vos falo das miñas lecturas, e algunhas houbo, sobre todo no verán. Estes últimos días estiven lendo a novela As voces baixas de Manuel Rivas. Desta obra xa falou o propio autor, vede este vídeo:





Tamén o fixo Manuel Bragado tras a presentación da obra e Dolores Vilavedra.  Vede, tamén, as ligazóns que aparecen en Revolta da freixa.

Que pronto a lin e cantas cousas me resultaban familiares e semellantes ás que eu vivín! Xa vos falarei un día dun medo que a min me marcou de pequena. Eu non podía ver os cabezudos xigantes que asustaron os  nenos protagonistas pero tiña que imaxinar Reis Magos que viñan en camelos xigantes e que nunca me deixaban nada.  

Ó ler a novela,  fixeime en como  volve aparecer Rosalía unha e outra vez, na obra.

O narrador, falándonos do avó, explícanos :  O que escribía eran cartas para emigrantes. Viñan as "viuvas dos vivos" e el puña a caligrafía ás noticias e aos sentimentos que pasarían o mar máis aló da Marola.(Páxina 39)

Para explicarnos o enfado da nai, nunha ocasión, dinos: Miña nai soltoulle algo parecido aos versos da xustiza pola man de Rosalía. (Páxina 80)

Cando reflexiona sobre a literatura podemos ler: Non sabemos ben o que a literatura é, mais si que detectamos a súa boca. Nos libros, mais tamén na vida. Esa boca raramente avisa antes de se abrir. Ten a forma do rumor. Do murmurio. Mesmo pode estar pechada, con terra por riba, ferida, e sentir como arredor dela enxamean excitadas as palabras. Pode ser unha boca torta, pintada, voluptuosa, deshidratada... A boca murmura o poema de Rosalía: 

D'aqueles puntos 

que fan agora

de afora adentro

de adentro afora!  (Páxina 149)

Chamoume a atención especialmente a páxina na que o narrador nos explica unha das afeccións da nai: Miña nai fora de nena unha feliz lectora clandestina. Sabía de memoria versos de Rosalía de Castro, aínda que o seu poema preferido, o que tremía na boca, era a oración fúnebre que Curros dedicou á autora de Follas Novas, un dos salmos laicos máis duros da historia de Galicia: "Ai dos que levan na fronte unha estrela ; Ai dos que levan no bico un cantar!" Un poema que resume toda esa historia como unha trama policial de serie negra, na que a persoa que mellor encarnou Galicia ( unha deusa Nai Terra contemporánea) é devorada polos seus contemporáneos: " A musa dos pobos /que vin pasar eu /comesta dos lobos / comesta morreu. /Os ósos son dela / que vades gardar." Aínda estamos a vivir un deses capítulos dese esperpento, coa defunta secuestrada baixo chave eclesiástica, como Castelao, nun Panteón de Galegos Ilustres que nin sequera é patrimonio público. O alén dela, como cantou, debería ser o camposanto de Adina, e o de Castelao, a patria do exilio, La Chacarita, que é o cemiterio do mundo onde máis niños de paxaros hai. (Páxina 154)

A partir de agora, cando traballe este poema de Curros, vou lembrar as palabras de Rivas:
  
                  A ROSALÍA 
 

Do mar pola orela
mireina pasar,
na frente unha estrela,
no bico un cantar.
E vina tan soia
na noite sin fin,
¡que inda recei pola probe da tola
eu, que non teño quen rece por min!

A musa dos pobos
que vin pasar eu,
comesta dos lobos,
comesta se veu…
Os ósos son dela
que vades gardar.
¡Ai, dos que levan na frente unha estrela!
¡Ai, dos que levan no bico un cantar!