OS BICOS FERIDOS. ANNA R. FIGUEIREDO

Os bicos feridos é a novela coa que a súa autora, Anna R. Figueiredo, gañou o Premio Viadutos de novela 2018.

Hai uns días rematei a súa lectura. Pareceume unha novela complexa pero prendíame, turraba por min para que fose descubrindo o que nela se conta.

Gustoume a mestura de realidade e fantasía presente na obra. A situación dos emigrantes no Reino Unido, e todo o que os rodea, está aí; pero tamén esas bolboretas que producen uns efectos moi especiais. Xa veredes cando a leades! Qizais a isto se lle poida chamar Realismo Máxico? 

Para min a emigración é un tema importante, pero importantes tamén son outros moitos temas, de agora e de sempre: A importancia das redes sociais e a dependencia, case enfermiza, dos móbiles, a complexidade das relacións familiares, o sexo, o amor, máis ben desamor, a soidade, o medo á enfermidade e á morte... E todo iso adobiado con moita música.  

Hai moitos personaxes, coas súas peculiaridades, na novela, pero chamáronme a atención especialmente aqueles que manifestan unhas ansias terribles de medrar, que aspiran á gloria a costa de quen sexa e valéndose do que faga falla. Cando coñezades a Emma Santos saberedes de que estou a falar. E non é a única. Se teño que escoller, diría que os meus preferidos son Samuel e Nora porque me fan crer que hai mozos que queren facer o ben e denunciar o que está mal.    

Chamoume moito a atención o emprego dunha linguaxe propia das ciencias, tecnicismos,  pero que está perfectamente integrada no que se está a contar e é acorde coa preparación de quen a emprega. Estou segura de que isto van gozalo moito máis os que dominen ese tipo de linguaxe, porque van descubrir a verdeiro significado das palabras.

Gozade coa lectura desta obra e  xa iremos escoitando os críticos,  a ver que nos contan!

 E facendo honor ao título, un anaquiño da novela:

Por iso os bicos saben a pan de millo, a fume de batea, a amoníaco nos corredores de instituto, a borralla cando non son compartidos, que se rouban, e a música cando o corazón latexa desbocado pedíndolle ao tempo que non avance.

O tempo, que queda fóra do sistema de referncia, avanza. O tempo, e as cancións avanzan. (Páxina 158)

   (Páxina 158
Entrevista de Montse Dopico  a Anna R. Figueiredo.

Presentando unha nova narradora: OS BICOS FERIDOS, de Anna R. Figueiredo. Xosé M. Eyré.  

O SONO DAS SEREAS. XOSÉ A. NEIRA CRUZ

Se lemos O sono das sereas, de Xosé A. Neira Cruz descubriremos o misterio da Casa do Sono. 

do misterio

da Casa do Sono poderíase escribir unha boa historia, se alguén fose quen de se parar a xuntar fíos e tecer toda a trama. Se houbese alguén, tamén, disposto a contarlla ao relator, cousa que, no tempo que levo aquí, eu non conseguín. Casar un dixomedíxome de aquí cunha latrica de alá non leva a ningures, e iso é o que eu teño, e tampouco fixen por ter máis. Aviado ía se me metese por eses lameiros co que se coce en cada familia. Pero nese tema hai unha sombra de medo que fai pechar as bocas ou dicir o xusto, o que as linguas, malia o tabú soldado, non son quen de calar, porque hai un pracer demasiado poderoso en guindar a pedra e deixar aberta a porta da sospeita. (Páx. 49)

Este é o comezo do capítulo da páxina 49. O que aparece en negriña é o final do capítulo anterior e o inicio deste. O autor obríganos a lelo dúas veces, para rematar un  e comezar outro.

Ó ir lendo esta novela breve, iremos descubrindo voces distintas. Nas primeiras páxinas, como aínda non as coñecemos e se van intercalando, hai que prestar moita atención pero logo a narración préndenos e queremos seguir lendo e lendo sen descanso. Pouco a pouco iremos coñecendo a Paula, unha doutora que chega á Costa da Morte para atender a unha moradora da Casa do Sono; a Gloria, unha restauradora que se vai ocupar do retablo da igrexa de Traba e a Pedro o crego da parroquia. Os tres van contribuír a develar o  misterio da Casa do Sono.

Descóbrennos ese misterio pero os seus propios misterios quedan parcialmente ocultos. Intuímos as peripecias vitais de Paula e Gloria pero é máis difícil intuír o pasado de Pedro. Os tres teñen en común o desacougo e a insarisfacción persoal pero eu creo que o feito de encontrarse, contribúe a que a dor sexa máis levadeira.

Non dixemos nada de Luz, outra personaxe importante na novela, pero o seu misterio desvelarédelo cando leades esta obra de Neira Cruz. Que vos guste!

XA PASARON SETE ANOS

Xa non ten moito sentido celebrar o aniversario deste blog. Cumpre sete anos, iso é verdade, pero cada vez está máis desatendido e as entradas deste último ano foron moi poucas.

As intencións de publicar foron moitas, sobre todo cando remataba as miñas lecturas, pero case sempre me quedaba nas intencións.

Como nos aniversarios anteriores deixei flores para os que se achegasen a este Camiño, hoxe non vai ser menos. Para vós un cacto que non pica e que penso que ten unhas flores con moito encanto. 

ALMA E O MAR. FRANCISCO X. FERNÁNDEZ NAVAL

As dúas palabras que aparecen no título da última novela de Francisco X. Fernández Naval, Alma e o mar, teñen gran importancia na mesma.

ALMA é a protagonista da historia, unha muller valente que sofre unha agresión durante a súa estancia en Brooklyn, e que, para curar as feridas e refacerse a si mesma, vén a unha pequena localidade da Costa da Morte onde contacta con outras mulleres que sofren agresións familiares, laborais, sociais...

Alma para sobreporse busca acubillo no MAR, nos baños, na luz, na calor, na paisaxe marítima pero dáse conta de que iso non chega, aínda que o mar é un elemento purificador, ela ten que "traducir o seu mal a palabras" 

A novela é unha historia de mulleres valentes e unha contribución por parte do autor á loita pola igualdade. 

Lede a novela e saberedes se Alma vai curando as súas feridas e se as sombras que a perseguen van desaparecendo.

Déixovos dous anaquiños que teñen que ver co título:

   

   Da nai recibira o nome, do pai o amor e a entrega. O nome fora un acerto e unha vantaxe, aínda que resultase imposible para os palíndromos. Non admitía nin abreviatura nin diminutivos, por máis que ao pai, durante un tempo, déralle por lle dicir Almiña. Tamén Mercedes, de adolescentes, teimara con Alm. Ramón, o compañeiro de facultade co que saíra durante un curso e que sabía de faraóns e de pirámides, contáralle que o seu nome era o Ankh dos antigos exipcios, a primeira sílaba pronunciada pola humanidade, o son da expiración, o último alento, a alma. Aprendéralle a visualizar as catro letras con cada exhalación e descubriu que reproducían con exactitude o son do aire ao pasar pola gorxa. Pero ningún destes intentos callara. Alma era un nome pleno, albo coma un amencer, redondo coma a lúa e así o sentía cando se presentaba, vocalizando moi ben as dúas sílabas, para evitar equívocos, marcando as dúas vogais, que eran a mesma, abrindo moito a boca ao dicir Al e pechándoa ao concluír coa sílaba ma, bilabial, segundo aprendera nas clases de fonética da facultade. (Páx. 110)

  Deixou atrás a casa e o cemiterio e procurou a beiramar. Era certo o que lle dixera a Ofelia sobre o mar. Sentíao así. O contacto diario con el significaba unha fráxil e efémera vitoria sobre o desacougo. Alma e o mar, pensou. Alma de mar. ( Páx. 182) 

Á SOMBRA DOS BONSAIS. ANTÓN RIVEIRO COELLO.

Cando traballaba, botaba man moitas veces das narracións breves, dos microrrelatos; agora xa non o podo facer pero vou deixar aquí algúns textos de Á sombra dos bonsais, de Antón Riveiro Coello por se a alguén lle interesan para traballar ou para animarvos a que leades esta última entrega do autor.  

Algúns textos vanvos sorprender, outros vanvos facer sorrir e outros abren camiño para fondas reflexións; coa súa diversidade temárica ides gozar. Están presentes nos textos a infidelidade, a inocencia e a inxenuidade, a enfermidade, o acoso infantil, o alcohol e as drogas, a ludopatía, a soidade, a pobreza, a emigración, os presuízos sobre a nosa lingua, as relacións autor- lector, o amor, a morte... e, fronte a todo isto, algo de optimismo, reflectido no texto que se titula dese xeito: "Optimismo"  

Riveiro Coello non nos decepciona aínda que el diga, na nota que figura ó principio do libro, que o xénero onde máis cómodo se atopa é na novela. Novela nova é o que agardamos para seguir gozando coa súa forma de narrar e o seu particular estilo, ó que estamos moi afeitos. Todo iso está presente nos textos deste libro e a maiores o autor xogou coa precisión, a concisión, as elipses e todo o que é característico deste tipo de textos.

Cada lector, ó achegarse a este libro, vai ter unhas preferencias; non é fácil seleccionar catro textos, entre noveta e catro, pero aquí queda a miña escolla, aínda que podería ser outra calquera. o que si busquei foi que fosen minguando:

ATRACCIÓN

Mesmo antes de entrar no local, Suso xa escoitara a xorda provocación da súa voz. E, cando baixou os banzos aveludados, viuna alí, soa, musgando o colorido feroz dos seus ollos mutantes, afroitados. Lento de insomnio, acomodouse na barra e apenas reparou nos dous homes que, nunha somnámbula cazaría, disputaban o amor remunerado dunha portuguesa. Mais a preocupación de Suso estaba nesoutra presenza que lle daba interese á noite e o arreitaba coa estratexia da súa voz urticante, solitaria, timbrada dunha resonancia enredante. Estremecido de luxuria, Suso pediu un whisky e buscouna coa ollada. Fervíalle o corpo e  a felicidade pasiva do borracho esfarelábase como un soño cada vez que ela, con esa disciplina automática, cuspía na noite as fosforescencias verbais que traficaban coa súa esperanza e acentuaban o seu desexo. O camareiro serviulle o Whisky e mirouno enfite, consciente de que estaba diante do mesmo pecador solitrio de todas as noites. Suso pensou en María e nas nenas, pero xa non daba conta de si e víase empurrado cara a esa presenza ruidosa que termaba da súa vontade. Avanzou con solemnidade: os ombreiros disciplinados, o paso firme, ergueito, o lume ardendo na  ollada rabiosa, encarnada. E cando estivo cabo dela, acariñou o aceiro da súa pel e ela calou ao tacto mineral daquelas mans temerosas que agora escarvaban no pantalón até daren co último instrumento do seu pecado, algo que Suso introduciría con ansia na regaña, antes de que se confirmase, outra volta, o seu fracaso cotián e abandonase o local, escravo da música da máquina comecartos que inventaba opulencias coa súa voz aparatosa. 

 

CALVA

Varias persoas agardaban pola sinatura. Ao carón da mesa, unha nena duns cinco anos deixou de xogar e mirou para min cunha firme curiosidade. Debía de ser filla dalgún dos que sostiñan a miña novela nas súas mans. Mentras eu cavilaba nas dedicatorias, sorríalle á nena, que seguía concentrada en min e facía bascular a súa ollada entre o meu rostro e a miña calva. Permaneceu estática durante todo o tempo, coa atención depositada en min. Cando rematei coa última lectora, a curiosidade volveuse inversa e pregunteille á nena se talvez me quería preguntar algo. E ela, despiois de acenar afirmativamente e chantar os ollos na miña calva, envolveu a súa dúbida nunha voz suave: E ti, até onde lavas a cara?

A DESCOSIDA

El pasou a vida dándolle ordes, non deixaba que metese baza, anulábaa coa súa tiranía. Ela, paciente, cosía os seus silencios e tivo que agardar moito tempo para que chegase o seu momento. Agora, feliz, ela vai todos os domingos ao cemiterio e descose todo o que calou durante case cincuenta anos.

LIBERACIÓN

A discusión foi tan forte que el a sacou fóra de si e, dende entón, María anda soa polo novo mundo, tenteando a súa liberdade coma unha bolboreta borracha en primavera.

Algunhas ligazóns de interese:

1. Entrevista a Antón Riveiro Coello en Palabra de Gatsby.
2. Entrevista a Antón Riveiro Coello sobre Á sombra dos bonsais, no programa Chamando á Terra da Radio Galega.
3. Os incribles contos minguantes. Xesús Fraga.

PERGAMIÑO VINDEL. UN TESOURO EN SETE CANTIGAS

Comecei o domingo, día 15 de novembro, con moita alegría e remateino con moita tristeza.

De mañá, marchamos cara o Museo do Mar de Galicia para poder ver o Pergamiño Vindel de Martín Códax; como había unha visita guiada á unha, primeiro visitamos as distintas dependencias do museo. Moi recomendable, por certo. 

Cando por fin puidemos acceder á parte onde se expón o Pergamiño, como aínda non era a unha, non lle fixen caso as frechas que nos guiaban polo museo e fun correndo en busca do que quería ver; xa vería despois as cincuenta pezas que acompañan o Pergamiño Vindel para contextualizar a época : o bifolio das Sete Partidas de Afonso X, un facsímile das Cantigas de Santa María de Afonso X, un facsímile do Cancioneiro de Ajuda, un libro de Cicerón coma o que estivo forrado polo Pergamiño, esculturas, reproducións de instrumentos musicais...

A verdade é que fun dereitiña onda el; ó velo, sentín unha fonda emoción; alí estaba nunha urna ben protexido e disposto para que o puidésemos admirar, fotografalo e intentar lelo.

Cando chegou a hora da visita guiada, vin tódalas pezas con axuda dun guía e volvín ver o Pergamiño, ata puiden comprobar  o ben que se podía ler cuns óculos que o guía lles prestaba ós máis interesados.

Hai moitas pegadas de Martín Códax na cidade de Vigo: unha escultura, unha praza, unha rúa, un mural, un colexio e tamén un monumento homenaxe á rica cultura oral de Galicia e a poetas e trobadores medievais que cantaron ó mar de Vigo: a escultura d'A fada e o dragón, de Quessada, que podemos ver no Paseo de Alfonso. A min lembroume o monumento ó cómic que temos en Ourense.

 

Eu penso que vai deixar unha fondísima pegada na cidade de Vigo, e en toda Galicia, a visita da obra de Martín Códax, o Pergamiño Vindel. Pena que non poida quedar con nós!

O día remateino con moita tristeza, rabia e impotencia porque Galicia ardía, ardía xente, casas, negocios, montes...  e todos nós sufriamos a traxedia.

MARÍA VICTORIA MORENO. LETRAS GALEGAS 2018

Hai uns días no Pleno ordinario da RAG adoptouse a decisión de dedicar o Día das Letras Galegas de 2018 a María Victoria Moreno Márquez.

No curso próximo volveranse traballar algunhas das súas obras. Eu fíxeno hai moitos anos. Anagnórise foi libro de lectura obrigatoria ou optativa. Non me preguntedes en que curso porque xa non o lembro pero o meu libro está cheo de subliñados e de anotacións, e iso era o que facía cos libros que lles mandaba ler, ou lles recomendaba que lesen, ós meus alumnos. Sería a principios dos 90 e eu daquela aínda traballaba en Formación Profesional.

Gedellas de seda e liño consérvoo dedicado; foi un regalo dunha amiga que se encargou de compralo e de pedirlle á autora que mo dedicase. Xa sabedes que para min os libros dedicados teñen un valor especial. Unha manía coma outra calquera! 

Un anaquiño de Eu conto, ti cantas...

Se un borracho perdido
chora e tropeza
un farol moi sensible
baixa a cabeza...

   E dálle un bico
   de luz porque lle doe
   velo aflixido.

O borracho salouca
e o farol fala
de estrelas, de amenceres
e de esperanzas.

   Di que na noite
   o día escolle e pinta
   as súas cores.